Uzman çavuş, Türk Silahlı Kuvvetlerinde sürekli görev başında bulunması gereken önemli derecedeki teknik ve kritik görev yerlerinde görev yapan asker kişilerdir. Bu kişiler, Uzman onbaşı ve Uzman çavuş rütbelerinde yer alırlar. Ülkemizde 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu'na dayanarak görev alan Uzman çavuşlar, bu kanunda belirtilen nitelikler doğrultusunda istihdam edilirler. Bu kanun; personelde aranacak nitelikler, müracaat şekli ve kabul edilmesi, derece ve kademe ilerlemesi, izin, tayin, astlık ve üstlük ilişkileri, sözleşme yapılması ve sözleşme feshi, statü ve haklar gibi konuları kapsar.

Uzman çavuş adaylarının en az lise veya dengi okul mezunu olmaları gerekmektedir. Muvazzaflık askerlik hizmetini tamamlayanlardan sınavla 3269 sayılı kanuna göre istihdam edilirler. Askerlik hizmetini çavuş rütbesi ile tamamlayanlar, Uzman çavuş olarak göreve başlarken, er veya onbaşı olarak askerlik yapanlar Uzman onbaşı olarak göreve başlarlar. Uzman onbaşılar, katıldıkları birlik, kurum ve kuruluşta görevlerinin ilk yılını tamamladıklarında Uzman çavuş olarak devam ederler.

Uzman çavuşlar, Genelkurmay Başkanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığı gibi çeşitli birimlerde istihdam edilirler. Başvuru şartları ve koşulları ilanlarla duyurulur ve başvurular alınır. Uzman çavuş olmak isteyenlerde aranan başlıca şartlar şunlardır:

Başvurusu alınan Uzman çavuş adaylarının bütün belgeleri incelenir ve başvuru sonuçları adaylara duyurulur. Yazılı sınav yeri ve tarihleri de bu duyuruda belirtilir. Yazılı sınava katılan ve başarılı olan adaylar, spor ve sözlü mülakat sınavlarına girmeye hak kazanırlar. Spor sınavında ve sözlü mülakatta da başarılı olanlar askeri hastanelere sevk edilirler. Askeri hastanelerden alınan sağlık raporu olumlu olanlar, güvenlik soruşturmasına tabii tutulurlar. Güvenlik soruşturmasından olumlu sonuç alanlar Uzman çavuş olmaya hak kazanırlar. Güvenlik soruşturması tamamlanmayan, eksik olan veya olumsuz sonuç çıkanlar sınavlardan hepsini geçmiş olsa dahi Uzman çavuş olamazlar.

Yapılan sınavlar sonucunda başarılı olanlar ve sağlık raporu ile güvenlik soruşturması olumlu sonuçlananlar, 3269 sayılı Uzman çavuş kanunu gereği sözleşme imzalarlar. Sözleşme süresi kuvvet komutanları tarafından belirlenir ve intibak eğitimine geçilir. Genelde 5 ay süren intibak eğitimi alırlar. Eğitim yerleri ve süreleri kuvvet komutanlıklarına göre değişmektedir. Eğitim süresince verilen derslerden sınavlar yapılır. Bu sınavlardan başarılı olmalı ve sicil notları yüksek olmalıdır. Uzman çavuşlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi için o yıl içerisinde olumlu sicil almış olmalı ve en az bir yıl çalışmış olmalıdır. Böylece Uzman onbaşılar 1 yılı tamamladıklarında Uzman çavuş olurlar. Uzman çavuşlar, astsubayların astı, er, onbaşı ve çavuşların üstüdür. Kendi aralarında ise astlık üstlük ilişkisi yoktur.

Uzman çavuşlar, görevlerinde yapılacak sınav ve testler ile de astsubaylığa geçirilebilirler. Astsubaylığa geçiş için bazı şartları taşımak gerekmektedir. Sicil notu 100 üzerinden 80'in üzerinde olmak, Uzman çavuş mesleğinde dördüncü yılını tamamlamış olmak ve muvazzaf astsubay olma isteğinde olmak başlıca şartlardır.

Sözleşmeli olarak görev alan Uzman çavuşlar, sözleşme bitimine 3 ay kala sözleşme yenileme talebinde bulunurlar. Sicil amirine dilekçe yazarak sözleşme yenileme için tekrar askeri hastanelerden sağlık raporu alırlar. Sicil notu 100 üzerinden 60'ın üstünde olanlar sözleşme imzalar. Sözleşme süresi bir yıldan az, beş yıldan çok olamaz. Yıllık izin süreleri 30 gündür ve bunun haricinde 15 gün mazeret izinleri bulunur. Uzman çavuşlar, 45 yaşına kadar bu şekilde çalışabilirler. 45 yaşından sonra emeklilik süresi dolanlar emekli edilir. Emeklilik süresi dolmayanlar ise askeri birlik, kurum ve kuruluşlarda sivil memurluğa geçirilirler.

Uzman çavuşlar, ülkemizin güvenliği ve geleceği açısından görevlerini layıkıyla yerine getirirken, gözünü kırpmadan canını verecek şekilde bir ruh yapısıyla vatanımızın koruma görevini üstlenmişlerdir. Nitekim terörle mücadelede uzun yıllar boğuşan ülkemiz, polisi ve askeriyle can verirken bu kahramanların arasında Uzman çavuşlar da yer almaktadır.